Kadınlarda Korunma Yöntemleri

Ertesi Gün Hapı, cinsel ilişkiden sonra istenmeyen gebeliği önlemek için kullanılabilecek doğum kontrol yöntemlerinden birini ifade eder. Bunların 5 gün içinde kullanılması önerilir ancak ilişkiden sonra ne kadar erken kullanılırsa o kadar etkilidir.

Ref: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/emergency-contraception

Halk arasında “spiral” olarak bilinen “rahim içi aygıt (RİA)”, hormon salgılayarak ya da mekanizmasındaki Bakır metali sayesinde spermin yumurtayla birleşmesini önleme ve rahim iç tabakasının geçici olarak gebeliğe uygunsuz hale getirilmesi yoluyla istenmeyen gebeliği önlemede kullanılır. Mutlaka bir Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı tarafından yerleştirilmesi önerilmektedir. Genellikle düzenli korunma yöntemi olarak kullanılır.

Acil korunma yöntemi olarak kullanıldığında bakır içeren RİA’nın, korunmasız cinsel ilişkiden ertesi 5 gün içinde takılması önerilmektedir. Bu yöntem özellikle oldukça etkili, uzun süre etkili ve geri dönüşümlü bir doğum kontrol yöntemi kullanmaya başlamak isteyen kadınlar için uygundur.
 

Vajinal halka, östrojen ve progesteron hormonlarını içeren bir halkadır. Ağızdan alınan doğum kontrol hapları (oral kontraseptifler) gibi düzenli bir şekilde hormon salınımı yaparak bir ay boyunca gebelikten koruyucu özelliğe sahiptir.

Kullanıcı tarafından adetin ilk günü vajina içerisine yerleştirilir. Vajinal halka 3 hafta boyunca yerinde kalarak hormon salgılar. 21. günün sonunda çıkarılarak 1 hafta kullanıma ara verilir. Bu süre içinde adet kanaması gerçekleşir. 1 haftalık aradan sonra yeni bir halka yerleştirilerek kullanıma devam edilir.

Tüp ligasyonu, yeterince çocuk sahibi olan ve bundan sonra gebe kalmak istemeyen kadınların tercih ettiği tüp kanallarının bağlanması anlamına gelen ve sık yapılan cerrahi sterilizasyon işlemidir. Halk arasında “kordon bağlanması, kesilmesi, kansız ameliyat” olarak bilinir. Açık veya kapalı ameliyat yöntemi ile uygulanabilir ve başarı oranı %100’e yakındır. Çok düşük bir oranda tüplerin tekrar açılabilmesi ve gebelik olasılığı akılda tutulmalıdır. Ender olarak tüpler bağlandıktan sonra yeniden bir bebek isteyen çiftler olmaktadır. Bu durumda mikro cerrahi teknikleri uygulanarak tüplerin tekrar uç uca bağlanması denenebilir.

Unutulmamalıdır ki; tüp bağlanması geri dönüşümü çok kolay olmayan işlemdir. Bu nedenle ameliyatla tüplerin bağlanması kararı kesin olarak verildikten sonra ancak tüpler bağlatılmalıdır.

Değişik miktarlarda östrojen ve progesteron hormonlarının birleşiminden oluşan ya da sadece progesteron içeren çeşitleri olan haplardır. Hem gebelikten korunmak hem de hormonları dengelemek amacıyla 21 gün boyunca her gün alınır. Her 21 günlük döngüden sonra, 7 gün ara verilir ve bu süreçte adet kanaması gerçekleşir.

24+4 şeklinde olanları ise bir adet döngüsü boyunca her gün alınır. 24 gün boyunca hormon içeren ve 4 gün boyunca da hormon içermeyen tabletler alındıktan sonraki dönemde, adet kanaması gerçekleşmektedir.

Genellikle üst kol iç kısmı olmak üzere cilt altına yerleştirilen ve düşük dozda, sürekli olarak yıllar boyunca hormon salgılayan sistemlerden oluşur. İçlerinde sadece progesteron hormonu bulunur. Miktarına göre 3 yıl ya da 5 yıl etkili olan türleri mevcuttur. Diğer progesteronlu yöntemlere benzer şekilde yumurtlamanın baskılanması, rahim ağzı sıvısının koyulaşması ve sperm geçişinin önlenmesi, tüp hareketlerini engellemesi ve rahim iç zarının gebeliğin yerleşimini engelleyecek şekilde değişimi gibi mekanizmalarla gebeliğe engel olur.

Uygulamaları küçük bir cerrahi müdahale ile olmasına karşın bir kere takıldıktan sonra uzun süreler oldukça güvenilir korunma sağlamaları en önemli avantajıdır. Çıkarıldıktan sonra hormon düzeyleri kısa sürede düştüğünden geri dönüşümlü bir yöntem olması da diğer bir avantajıdır.

Kol, uyluk ya da kalça bölgelerinden birinde derin kas içi enjeksiyon şeklinde uygulanır ve içerdiği yüksek doz progesteron hormonu sayesinde, 3 ay boyunca yumurtlamayı önleyerek korunma sağlar.Her 3 ayda 1 uygulanması gerekir. Bu süreçte yumurtlama kesin olarak baskılandığı için adet kanaması görülmez. 1 aylık enjeksiyon şeklinde uygulanan ve progesteronla birlikte östrojen de içeren çeşidi de mevcuttur. 1 aylık yöntemin her ay uygulanması gerekir ve bu süreçte adet kanaması görülür.

Cinsel ilişkiden en az 30 dakika önce vajina içine uygulanan ovül, jel, fitil ya da tablet şeklindeki kimyasal maddelerdir. Spermin hareket yeteneğini azaltarak ilerlemesini ve yumurtayla birleşmesini önleme yoluyla etki gösterir. Hormon içermediği için sistemik etkisi yoktur. Diyafram ya da kondomla birlikte kullanıldığında korunma etkinliğinin artmasını sağlar. Aynı zamanda kayganlaştırıcı etkisi de mevcuttur. Etkinliği diğer yöntemlere göre daha düşüktür.